Bạn muốn đầu tư nhưng không có nhiều thời gian hay kinh nghiệm? Chứng chỉ quỹ là lựa chọn đơn giản, an toàn và phù hợp cho người mới bắt đầu. Vậy chứng chỉ quỹ là gì, có nên đầu tư không và bắt đầu từ đâu? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tất cả trong vài phút đọc.
I. Chứng chỉ quỹ là gì?
Là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đầu tư chứng khoán.
Chứng khoán
là tài sản, bao gồm các loại sau đây:
a) Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;
b) Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký;
c) Chứng khoán phái sinh;
d) Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.
Quỹ đầu tư chứng khoán
là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích thu lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc vào các tài sản khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hằng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ.
Nói một cách dễ hiễu: Chúng ta đưa tiền cho các con ty quản lý quỹ để họ đầu tư thay cho chúng ta, họ sẽ là những người có chuyên môn cao.
II. Phân loại chứng chỉ quỹ
1. Chứng chỉ quỹ cổ phiếu
Đây là loại quỹ chuyên đầu tư phần lớn vào cổ phiếu của các công ty niêm yết. Mục tiêu là tìm kiếm lợi nhuận cao trong dài hạn thông qua sự tăng trưởng giá cổ phiếu.
Đặc điểm:
Tiềm năng lợi nhuận cao nhất trong các loại quỹ.
Rủi ro biến động thị trường cũng cao hơn.
Phù hợp với nhà đầu tư chấp nhận rủi ro, đầu tư dài hạn.
2. Chứng chỉ quỹ trái phiếu
Loại quỹ này tập trung đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính phủ, hoặc các công cụ thu nhập cố định khác.
Đặc điểm:
Rủi ro thấp hơn so với quỹ cổ phiếu.
Lợi nhuận ổn định, nhưng không quá cao.
Phù hợp với nhà đầu tư an toàn, mong muốn dòng tiền đều đặn.
3. Chứng chỉ quỹ cân bằng
Đây là loại quỹ kết hợp đầu tư cả cổ phiếu và trái phiếu theo một tỷ lệ linh hoạt, nhằm cân bằng giữa lợi nhuận và mức độ rủi ro.
Đặc điểm:
Rủi ro vừa phải, lợi nhuận ổn định.
Danh mục đầu tư được điều chỉnh theo biến động thị trường.
Phù hợp với nhà đầu tư trung lập – không quá mạo hiểm, cũng không quá an toàn.
Qũy cân bằng
III. Ưu điểm và lợi ích khi đầu tư chứng chỉ quỹ
1. Được quản lý bởi người có chuyên môn
Một trong những lợi thế lớn nhất khi đầu tư vào chứng chỉ quỹ là nhà đầu tư sẽ không cần tự mình nghiên cứu và phân tích thị trường. Thay vào đó, tiền của họ được quản lý bởi các chuyên gia đầu tư – những người có kiến thức sâu rộng, giàu kinh nghiệm và được đào tạo bài bản trong lĩnh vực tài chính.
2. Không cần số vốn quá cao để bắt đầu
So với việc đầu tư trực tiếp vào bất động sản hoặc mua cổ phiếu với số lượng lớn, đầu tư vào chứng chỉ quỹ giúp người mới bắt đầu dễ dàng tiếp cận hơn vì yêu cầu vốn ban đầu thấp.
Ví dụ, chỉ với 500.000 đồng hoặc 1 triệu đồng, bạn đã có thể mua chứng chỉ quỹ mở tại các công ty như Dragon Capital hay Techcom Capital – điều mà rất khó thực hiện nếu bạn muốn đầu tư trực tiếp vào một danh mục cổ phiếu đa dạng.
3. Mua một chứng chỉ quỹ là đang đầu tư vào nhiều ngành nghề cùng lúc
Chứng chỉ quỹ thường đại diện cho một danh mục đầu tư đa dạng, bao gồm cổ phiếu từ nhiều lĩnh vực như ngân hàng, công nghệ, y tế, hàng tiêu dùng, bất động sản, v.v. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro khi một ngành nào đó gặp biến động.
Ví dụ, Quỹ ETF VN30 không chỉ đầu tư vào 1 ngành mà trải dài qua nhiều công ty lớn trong VN30 như Vingroup (bất động sản), FPT (công nghệ), Vietcombank (ngân hàng), MWG (bán lẻ)... Nhờ vậy, nếu một ngành đi xuống, các ngành khác có thể bù đắp phần lỗ.
4. Tính thanh khoản tốt
Chứng chỉ quỹ, đặc biệt là quỹ mở hoặc quỹ ETF, thường có tính thanh khoản cao – nghĩa là nhà đầu tư có thể dễ dàng bán lại và rút tiền trong thời gian ngắn mà không cần chờ đến thời hạn dài như gửi tiết kiệm hay đầu tư bất động sản.
Ví dụ, khi sở hữu chứng chỉ quỹ của Techcom Capital, bạn có thể yêu cầu bán lại bất cứ lúc nào trong ngày giao dịch và nhận lại tiền về tài khoản trong vòng 3 - 5 ngày làm việc.
5. Tiết kiệm thời gian và công sức
Đầu tư trực tiếp vào cổ phiếu yêu cầu bạn phải liên tục theo dõi thị trường, đọc tin tức kinh tế, đánh giá rủi ro và cập nhật thông tin từ các doanh nghiệp. Trong khi đó, đầu tư chứng chỉ quỹ cho phép bạn ủy thác toàn bộ quá trình này cho các chuyên gia tài chính.
Ví dụ, một người làm văn phòng bận rộn không có thời gian theo dõi thị trường mỗi ngày vẫn có thể đầu tư hiệu quả thông qua việc mua chứng chỉ quỹ, chỉ cần theo dõi định kỳ báo cáo lợi nhuận từ công ty quản lý quỹ
IV. Rủi ro và hạn chế khi đầu tư chứng chỉ quỹ
1. Không cam kết lợi nhuận
Mặc dù chứng chỉ quỹ được quản lý bởi các chuyên gia, nhưng lợi nhuận vẫn không được đảm bảo. Giá trị của chứng chỉ quỹ phụ thuộc vào hiệu quả của danh mục đầu tư và diễn biến thị trường chung. Do đó, nhà đầu tư có thể không đạt được mức lợi nhuận kỳ vọng hoặc thậm chí bị lỗ.
Ví dụ: Trong giai đoạn thị trường chứng khoán Việt Nam điều chỉnh mạnh năm 2022, nhiều quỹ đầu tư cổ phiếu như VFMVF1 (quỹ mở của VFM) cũng ghi nhận mức lợi nhuận âm, cho thấy việc đầu tư vào quỹ vẫn có rủi ro nhất định.
2. Khi thị trường đi xuống, chứng chỉ quỹ chưa chắc đã là lựa chọn tốt
Chứng chỉ quỹ không thể "miễn nhiễm" với biến động chung của thị trường. Khi thị trường chứng khoán giảm sâu, giá trị danh mục đầu tư của quỹ cũng sẽ giảm theo, dù có quản lý chuyên nghiệp.
Ví dụ: Nếu thị trường lao dốc vì khủng hoảng kinh tế hoặc dịch bệnh (như COVID-19 năm 2020), thì cả cổ phiếu riêng lẻ lẫn chứng chỉ quỹ cổ phiếu đều bị ảnh hưởng tiêu cực, khiến nhà đầu tư bị giảm tài sản.
3. Mất chi phí riêng của chứng chỉ quỹ
Khi đầu tư vào chứng chỉ quỹ, nhà đầu tư sẽ phải trả các loại phí như: phí quản lý quỹ, phí mua - bán chứng chỉ quỹ, phí lưu ký,... Những khoản phí này có thể làm giảm lợi nhuận thực tế nhận được, nhất là nếu tỷ suất sinh lời của quỹ không quá cao.
Ví dụ: Một số quỹ thu phí quản lý khoảng 1,5%/năm, cộng thêm phí bán lại 0,5% nếu rút tiền sớm. Nếu lợi nhuận hàng năm của quỹ chỉ đạt 6%, thì phần lợi nhuận thực nhận sau phí sẽ giảm xuống chỉ còn khoảng 4% – 4,5%.
4. Giao dịch luôn có độ trễ nhất định
Khác với giao dịch cổ phiếu có thể thực hiện ngay trong ngày, chứng chỉ quỹ thường cần thời gian xử lý từ 2–5 ngày làm việc (tùy theo loại quỹ), khiến nhà đầu tư không thể "ra vào" nhanh chóng khi thị trường biến động mạnh.
Ví dụ: Nếu nhà đầu tư gửi lệnh bán chứng chỉ quỹ mở vào thứ Hai, họ có thể phải đợi đến thứ Năm hoặc thứ Sáu để nhận tiền. Trong thời gian đó, nếu thị trường tiếp tục giảm, nhà đầu tư vẫn chịu lỗ theo diễn biến thị trường, dù đã gửi lệnh bán từ trước.
V. Một số lưu ý khi đầu tư chứng chỉ quỹ
1. Chọn chứng chỉ quỹ hợp lý
Không phải quỹ nào cũng phù hợp với tất cả mọi người. Nhà đầu tư cần xác định rõ mục tiêu tài chính, mức chấp nhận rủi ro và thời gian đầu tư của mình để lựa chọn loại chứng chỉ quỹ phù hợp – như quỹ cổ phiếu (rủi ro cao, lợi nhuận kỳ vọng cao), quỹ trái phiếu (rủi ro thấp hơn), hay quỹ cân bằng (phân bổ cả cổ phiếu và trái phiếu).
Ví dụ: Nếu bạn là sinh viên mới bắt đầu đầu tư với số vốn nhỏ và chấp nhận rủi ro, có thể lựa chọn các quỹ cổ phiếu như VFMVN30. Ngược lại, người gần nghỉ hưu, ưu tiên sự an toàn nên chọn quỹ trái phiếu như TCBF của Techcom Capital.
2. Đọc kỹ bản cáo bạch
Bản cáo bạch là tài liệu quan trọng cung cấp đầy đủ thông tin về quỹ: mục tiêu đầu tư, chiến lược, mức phí, đội ngũ quản lý, và rủi ro tiềm ẩn. Việc đọc kỹ bản cáo bạch giúp nhà đầu tư hiểu rõ mình đang "gửi gắm" tiền vào đâu và tránh những hiểu nhầm không đáng có.
Ví dụ: Một số nhà đầu tư không đọc kỹ bản cáo bạch nên sau này mới phát hiện quỹ có phí rút tiền trước hạn trong 1 năm đầu, khiến họ bị mất một phần lợi nhuận khi cần rút vốn sớm.
3. Nên đầu tư dài hạn
Đầu tư chứng chỉ quỹ là hình thức phù hợp với chiến lược dài hạn. Lợi nhuận sẽ phát huy hiệu quả rõ rệt sau vài năm tích lũy nhờ vào lãi kép và sự hồi phục của thị trường qua các chu kỳ tăng giảm. Nếu đầu tư ngắn hạn hoặc liên tục mua - bán theo cảm xúc, nhà đầu tư dễ bị lỗ do biến động ngắn hạn.
Ví dụ: Một người đầu tư vào quỹ cổ phiếu VinaCapital năm 2020, dù thị trường có lúc sụt giảm do COVID-19, nhưng nếu giữ đến năm 2023 thì tài sản của họ đã tăng đáng kể nhờ vào sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường chứng khoán.
VII. Kết luận
Chứng chỉ quỹ là lựa chọn đầu tư thông minh cho những ai muốn tiếp cận thị trường tài chính một cách an toàn, hiệu quả và không tốn quá nhiều thời gian. Với sự hỗ trợ từ đội ngũ chuyên gia, số vốn linh hoạt và danh mục đầu tư đa dạng, đây là kênh đầu tư phù hợp với cả người mới bắt đầu lẫn những ai bận rộn nhưng vẫn mong muốn tích lũy tài sản.
Tuy nhiên, hiểu rõ bản chất và rủi ro vẫn luôn là yếu tố then chốt. Vì vậy, đừng dừng lại ở chứng chỉ quỹ – hãy chủ động tìm hiểu thêm về cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính khác để xây dựng một chiến lược đầu tư toàn diện, bền vững cho tương lai của chính bạn. Hãy đầu tư bằng kiến thức, không chỉ bằng tiền!