Sự chênh lệch đáng kể trong tỷ giá hối đoái giữa đồng đô la Mỹ (USD) và đồng Việt Nam (VND) là một chủ đề thu hút sự quan tâm của nhiều người. Dưới góc độ kinh tế, có nhiều yếu tố then chốt lý giải cho hiện tượng này, từ cung cầu, lạm phát, lãi suất đến hoạt động xuất nhập khẩu và vị thế quốc tế của mỗi quốc gia
I. Các yếu tố kinh tế ảnh hưởng đến giá trị đồng tiền
1. Cung và Cầu:
Quy luật cung cầu là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất của kinh tế học, cầu mua hàng hóa hoặc dịch vụ của người tiêu dùng, còn cung là số lượng hàng hóa và dịch vụ mà người bán sẳn sàng bán ra thị trường. Khi nhu cầu đối với một loại tiền tệ tăng lên, giá trị của nó cũng có xu hướng tăng theo.
Đồng đô la Mỹ được biết đến là đồng tiền dự trữ toàn cầu, được sử dụng rộng rãi trong các giao dịch quốc tế. Vị thế là nền kinh tế số một thế giới, sự ổn định chính trị và khả năng kiểm soát lạm phát tương đối tốt càng củng cố nhu cầu sử dụng USD.
Ngược lại, nền kinh tế Việt Nam đang trong quá trình phát triển và còn tiềm ẩn nhiều biến động hơn, dẫn đến nhu cầu sử dụng VND trong các giao dịch quốc tế thấp hơn, góp phần làm giá trị đồng tiền này kém hơn so với USD.
2. Lạm phát:
Lạm phát, hay sự suy giảm sức mua của đồng tiền theo thời gian, có tác động tiêu cực đến giá trị của nó. Khi tỷ lệ lạm phát cao, người dân có xu hướng giảm nắm giữ tiền mặt do lo ngại giá trị tài sản bị xói mòn. Các nhà đầu tư nước ngoài cũng mất niềm tin và có thể rút vốn khỏi quốc gia đó, gây áp lực giảm giá lên đồng nội tệ.
Mỹ đã duy trì được mức lạm phát tương đối ổn định nhờ chính sách tiền tệ linh hoạt và hiệu quả của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).
Trong khi đó, Việt Nam, với nền kinh tế đang phát triển, dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá cả hàng hóa toàn cầu và tỷ giá hối đoái. Lịch sử kinh tế Việt Nam cũng từng chứng kiến những giai đoạn lạm phát cao do nhiều yếu tố như đổi tiền và sự bất ổn kinh tế.
Lạm phát trung bình giai đoạn 2019–2023 của Mỹ là khoảng 3,8%/năm, trong khi Việt Nam giữ ở mức khoảng 3,2%/năm, nhưng biến động mạnh hơn do ảnh hưởng từ giá cả nhập khẩu và chi phí đầu vào.
3. Lãi suất:
Lãi suất có thể được xem giống như là một phần thưởng nhỏ hoặc một khoản phí nhỏ cho việc mình dùng đồ của người khác như gửi tiết kiệm và vay tiền ngần hàng.
Khi một quốc gia tăng lãi suất, nó có xu hướng thu hút các nhà đầu tư nước ngoài làm tăng nhu cầu sử dụng đồng tiền và tăng giá trị của đồng tiền đó. Tuy nhiên, lãi suất cao cũng làm tăng chi phí vay vốn cho người dân và doanh nghiệp, từ đó ít người vay vốn để làm ăn hơn và làm kinh tế kém năng động hơn.
Ngược lại, lãi suất thấp có thể kích thích tăng trưởng kinh tế nhưng nhiều nhà đầu tư sẽ không thấy hấp dẫn và đồng tiền sẽ giảm giá trị hơn.
Hiện tại, lãi suất ở Mỹ thường cao hơn so với Việt Nam, tạo động lực cho nhà đầu tư rót vốn vào tài sản của Mỹ, từ đó củng cố giá trị đồng USD so với VND."
4. Xuất Nhập Khẩu:
Hoạt động xuất nhập khẩu có ảnh hưởng đáng kể đến cán cân thương mai và giá trị đồng tiền của một quốc gia. Khi ta xuất khẩu các nước khác muốn mua hàng thì phải sử dụng đồng tiền của quốc gia đó, làm tăng nhu cầu đối với đồng nội tệ và có xu hướng tăng giá trị của đồng nội tệ.
Ngược lại, nhập khẩu đòi hỏi việc sử dụng ngoại tệ để thanh toán, có thể gây áp lực giảm giá lên đồng nội tệ nếu nhập siêu (nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu) kéo dài .
Mỹ nhập siêu lớn – tức là xuất khẩu < nhập khẩu. Điều này lẽ ra làm USD phải yếu đi nhưng do: USD được dùng làm tiền thanh toán toàn cầu, nói một cách đơn giản USD là đông tiền dễ dàng thanh toán nhất nên rất nhiều nước muốn sử dụng điều này khiến đồng USD không mất đi giá trị.
5. Vị thế:
Vị thế quốc tế của một quốc gia, bao gồm sức mạnh kinh tế, quân sự, công nghệ, văn hóa và chính trị, có tác động không nhỏ đến niềm tin của nhà đầu tư và giá trị đồng tiền của quốc gia đó.
Mỹ, với vị thế cường quốc toàn diện số một thế giới, tạo dựng được niềm tin vững chắc trong cộng đồng quốc tế, thu hút đầu tư và củng cố giá trị đồng USD.
Việt Nam, sau nhiều năm chiến tranh và giai đoạn khó khăn, đã đạt được những bước tiến đáng kể trong phát triển kinh tế và nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Tuy nhiên, so với Mỹ, vị thế của Việt Nam vẫn còn khiêm tốn hơn, điều này cũng góp phần vào sự khác biệt trong giá trị giữa VND và USD."
Kết luận:
Tóm lại, sức mạnh của đồng đô la Mỹ so với đồng Việt Nam là kết quả của sự hội tụ nhiều yếu tố kinh tế then chốt, bao gồm nhu cầu toàn cầu cao, khả năng kiểm soát lạm phát hiệu quả, chính sách lãi suất hấp dẫn, vai trò là đồng tiền thanh toán quốc tế và vị thế cường quốc vượt trội.
Đồng USD mạnh hơn VND không phải ngẫu nhiên, mà đến từ những yếu tố kinh tế cốt lõi. Muốn hiểu sâu hơn? Khám phá ngay trên website của chúng tôi!